Basilicum

Misschien moeten we in Nederland de oude naam van basilicum (Ocimum basilicum) weer gaan gebruiken want ooit heette dit kruid heel mooi baziel- of koningskruid. Basilicum laat zich graag combineren met tomaat, mozzarella en olijfolie. Daardoor heeft vrijwel iedereen het idee dat basilicum een kruid is dat specifiek tot de Mediterrane keuken behoort, maar niets is minder waar.

De oorsprong van de basilicum ligt in India en hij heeft in zijn lange historie niet alleen een reis naar het oosten gemaakt om zich in de cuisine van Griekenland, Italië en Frankrijk een belangrijke plaats te verwerven, hij is ook westwaarts getrokken. De basilicum speelt ook een grote rol in vele gerechten in Thailand, Vietnam, Cambodja, Laos en Taiwan.

Het eerste deel van zijn wetenschappelijke naam, Ocimum, is afkomstig van het Griekse woord osdo dat 'geuren' of 'rieken' betekent en duidt op de aromatische planten (zoals munt) die zich tot deze familie kunnen rekenen. Het tweede deel, basilicum, komt ook al uit het Grieks waar basileus 'koning' betekende. Omdat er nergens in Europa woorden bestaan die met dat Griekse woord in verband kunnen worden gebracht denkt een enkele taalkundige dat we eens richting het Oude Egypte moeten kijken. Daar had je bijvoorbeeld het woord pз st dat men via het spijkerschrift kon herleiden tot pa-si-i-a-(ra) en wat 'leider' of 'vazal' betekend heeft.

Van de basilicum bestaan een behoorlijk aantal varianten en cultivars. De Italianen en wij in Nederland maken gebruik van een variant die men de 'zoete basilicum' heeft genoemd. In het verre oosten is de citroenbasilicum (Ocimum × citriodorum) weer populair. In de Indonesische keuken wordt hij kemangi genoemd en rauw gegeten in salades of lalap (rauwe groenten) met wat sambal. En zo is deze versie ooit weer met terugkerende Indië-gangers in Nederland terechtgekomen.

De frisse geur van basilicum laat zich wat lastig omschrijven, maar doet toch een beetje denken aan kruidnagel. Dat is het gevolg van de aanwezigheid van eugenol, een etherische olie die ook in kruidnagels wordt aangetroffen. Maar ook andere etherische oliën komen in meer of mindere mate voor in de basilicum, zoals citronellol (ook in citronella en citroenmelisse), linalool (ook in koriander), myrceen (ook in laurier) en pineen (ook in dennenboom).

Deze etherische oliën worden in verband gebracht met enkele gezondheidsvoordelen omdat ze, behalve een antioxiderende werking, tevens een anti-viraal en een anti-bacteriëel effect hebben. Daarom wordt er ondertussen driftig onderzoek gedaan naar de mogelijk effecten van basilicum op bepaalde kankersoorten. Ook kan basilicum de lever goed beschermen na leverschade, ontstaan als gevolg van een overdosis paracetamol. Tenminste bij een muis.

Koop je Griekse basilicum hier.